توبه و استغفار

توبه و استغفار است، و مراقبت جانب معبود در بازگشت و اعتذار از خطاها، و طلب مغفرت براى آنها. قال اللّه تعالى: «و من یعمل سوءً اویظلم نفسه ثمّ یستغفراللّه یجداللّه غفوراً رحیماً» [1] لازم است سالک به تناسب این مرتبه از مراقبه براى سالک هست و شرح آن گذشت، به خودى خود سالک را موظّف مى‏کند به توبه و استغفار در برابر هر نوع قصور و تقصیر در خصوص همین امور و وظایف، و آداب مقام. و این، توبه و استغفارى است که مخصوص همین مرتبه از مراقبه، و مخصوص اهل این مرتبه و مقام است. بنابراین، توبه و استغفارى که در این مقام به صورت یک وظیفه، و به عنوان امر دهم از امور دهگانه در مرتبه دوم مراقبه مطرح است، غیر از آن توبه و استغفارى است که در اوّل سلوک، یعنى بعد از «یقظه» و در مقام «توبه» از جمله وظایف سالک است. توبه و استغفار در آن مقام که مقام توبه و بازگشت از مخالفت به طاعت است، به تناسب همان مقام مى‏باشد، و در حقیقت، توبه از فعل حرام و استغفار براى آن است، یعنى توبه از ترک یا تضییع واجب و استغفار براى آن. وامّا توبه و استغفار در این مقام که مقام «مراقبه» و مرتبه دوم آن است، توبه و استغفار دیگر و متناسب این مقام است، یعنى توبه از «گناه مرتبه» یا «گناهان مرتبه» و استغفار براى آنهاست. (دقت شود).