توبه
و بازگشت از گناهان، باید استمرار داشته باشد و هر زمان خطایی از انسان سر
زد، بلافاصله به سراغ توبه رود تا ریشه های وسوسه را از ضمیر خود برکند و
به اصلاح نفس خویش قیام نماید. آدمی از هر گناهی که توبه می کند، باید کمال
مراقبت را به خرج دهد تا توبه اش را نشکند و بر پیمان خود در پیشگاه الهی
باقی بماند. به تعبیر دیگر اگر هنوز انگیزه هایی از گناه در وجود انسان به
چشم می خورد، با آن به مبارزه برخیزد و جهاد با نفس را سرلوحه زندگانی خویش
قرار دهد تا در صف تائبان و مجاهدان حق قرار گیرد. اما شیوه هایی را که
برای استمرار بخشی به توبه و استمرار آن در ترک گناهان می توان ارائه کرد،
عبارت است از: 1-جدا شدن از محیط گناه و عدم شرکت در مجالس معصیت. توبه
کار در آغاز امر آسیب پذیر است و همانند بیماری می ماند که تازه از بستر
بیماری برخاسته، و اگر در محل های متعفن و آلوده قدم بگذارد، بیماری او
مجددا برمی گردد. 2-باید در معاشرت های خود تجدیدنظر کند و از دوستانی که در گذشته او را به انجام گناه تشویق می کردند، فاصله بگیرد. 3-هرگاه وسوسه و انگیزه گناه در او پیدا شد، به ذکر خدا روی آورد که: «ذکر خدا مایه آرامش دلهاست». (رعد، آیه 82) 4-همواره به آثار زیانبار گناه بیندیشد و به عواقب چنین اعمالی توجه داشته باشد. 5-مطالعه
داستان های گذشتگان و کسانی که بر اثر گناهان مختلف، گرفتار مصائب دردناک
شدند، و نیز دقت نظر در حالات پیامبران الهی-علیهم السلام-که دچار ترک اولی
شدند، می تواند بسیار مفید و اثربخش باشد و انسان را به توبه وادارد و در
مسیر حفظ آن و عمل به تکالیف دینی یاری رساند. معاویه بن وهب گفت: از امام
صادق(ع) شنیدم که فرمودند: «وقتی که بنده ای توبه خالص کند، خداوند دوستدار
او شود، پس در دنیا و آخرت بر او بپوشاند. از حضرت سوال کردم: چگونه
خداوند بر او بپوشاند؟ حضرت فرمودند: خدا دو فرشته ای که گناهان او را
نوشته اند به فراموشی اندازد و به سوی اعضای او وحی کند که گناهان او را
بپوشانید و به سوی بقعه های زمین وحی فرستد که گناهانی را که بر روی شما
انجام می داد، بپوشانید، پس در حال توبه، خداوند راملاقات کند و زمانی که
او را ملاقات می نماید، چیزی که علیه او به ارتکاب گناه شهادت بدهد، وجود
ندارد.»