استغفار از دیدگاه قرآن کریم

در چندین آیه از قرآن کریم به آثار و فوائد استغفار در زندگی افراد آمرزش خواه، اشاره شده است از جمله می خوانیم که حضرت هود (علیه السلام) خطاب به قومش فرمود:
«و یقوم استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه یرسل السماء علیکم مدرارا و یزدکم قوة إلى قوتکم و لا تتولوا مجرمین» (هود،52)
و اى قوم من! از پروردگارتان طلب آمرزش کنید، سپس به سوى او بازگردید، تا (باران) آسمان را پى در پى بر شما بفرستد (و نیرویى بر نیرویتان بیفزاید)! و گنهکارانه، روى (از حق) بر نتابید!»
جمله" یرسل السماء علیکم مدرارا"( تا (باران) آسمان را پى در پى بر شما بفرستد) در معنای جواب فعل «استغفروا»(از خداى تعالى طلب مغفرت کنید) است یعنى اگر از خداى تعالى طلب مغفرت کنید و به سوى او برگردید او از آسمان (یعنی از ابر آسمان) براى شما رحمت فراوان مى فرستد. و مراد از کلمه" سماء" ابر آسمان است نه خود آن، و اگر ابر را آسمان خوانده از این بابت است که کلمه" سماء" به معناى هر چیزى است که بالاى سر ما قرار گرفته و بر ما سایه افکنده باشد. و کلمه" مدرارا" مبالغه از مصدر"در" (ریزش) است و مورد استعمال اصلى اش در خصوص شیر پستان بود بعدها در مورد باران نیز به عنوان استعاره استعمال شده، چون هر دو-یعنى هم شیر و هم باران- نفع و فایده دارد. پس" ارسال سماء مدرارا" به معناى فرستادن ابرى است که چون پستان حیوانات، بارانهاى پى در پى و مفید ببارد بارانى که زمین به وسیله آن زنده شود و زراعت ها و گیاهان برویند و باغها و بستانها سبز و خرم گردند.
و در ادامه، یکی دیگر از آثار استغفار را بیان می فرماید: "و یزدکم قوة إلى قوتکم" (و نیرویى بر نیرویتان بیفزاید) مراد از این زیاد کردن قوت، زیادتى در نیروى ایمان بر نیروى بدنها است یعنى اگر چنین کنید ما نیروى شما را دو چندان مى کنیم یکى نیروى بدن و یکى هم نیروى ایمانتان را چون مردم قوم هود نیروى بدنى داشتند و بدنهایشان قوى و محکم بود اگر ایمان مى آوردند نیروى ایمانشان نیز به نیروى بدنهایشان اضافه مى شد.
جمله "و لا تتولوا مجرمین" ( و گنهکارانه، روى (از حق) بر نتابید) به منزله تفسیر براى جمله:" استغفروا ربکم ثم توبوا إلیه" است و چنین معنا مى دهد که عبادت کردنتان در برابر معبودانی که به جاى خداى تعالى قرار داده اید جرمى است از شما، و معصیتى است که شما را مستوجب آن مى کند که سخط الهى و عذابش بر شما نازل گردد و چون چنین است پس باید هر چه زودتر از جرمى که کرده اید استغفار نموده و با ایمان آوردنتان به سوى خدا برگردید تا او به شما رحم کند و ابرهاى بارنده را با بارانهاى مفید برایتان بفرستد و نیرویى بر نیروى شما بیافزاید.
از این آیه استفاده مى شود که ارتباطى کامل بین اعمال انسانها با حوادث عالم برقرار است، حوادثى که با زندگى انسانها تماس دارد، اعمال صالح باعث مى شود که خیرات عالم زیاد شود و برکات نازل گردد، و اعمال زشت باعث مى شود بلاها و سختی ها پشت سر هم بر سر انسانها فرود آید و نقمت و بدبختى و هلاکت به سوى او جلب شود. این نکته از آیات دیگر قرآن نیز استفاده مى شود؛ از آن جمله آیه زیر همین مطلب را به طور صریح خاطرنشان نموده، مى فرماید:" و لو أن أهل القرى آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الأرض":و اگر اهل بلاد ایمان آورده، تقوا (را) شعار خود کنند، ما برکاتى از آسمان و زمین به رویشان باز مى کنیم(اعراف،96).