حقیقت توبه

توبه در اصل به معناى بازگشت است و در قرآن به معناى بازگشت از گناه آمده است. این معنا در صورتى است که این واژه به شخص گنهکار نسبت داده شود، ولى گاه این کلمه به خدا نسبت داده مى شود; در آنجا به معناى بازگشت به رحمت است; یعنى رحمتى که به خاطر ارتکاب گناه از بنده سلب کرده بود، بعد از بازگشت او به اطاعت و بندگى، به او باز مى گرداند و به همین جهت در مورد خدا تعبیر به (توّاب) مى شود; یعنى بسیار بازگشت کننده به رحمت. (مجمع البیان، ذیل 37) در واقع واژه «توبه» مشترک لفظی یا معنوی است میان «خدا» و «بندگان» (هنگامی که به بنده نسبت داده شود با کلمه «الی» متعدی می شود و هنگامی به خدا نسبت داده شود با کلمه «علی») (تفسیر فخر رازی و تفسیر صافی , ذیل آیه 37, بقره)